ضرورت تهیه اطلس خاک در خواف

مهدی کریمی در گفت و گو با ایسنا با بیان اینکه خواف به عنوان بزرگ‌ترین شهرستان خراسان رضوی حدود یک میلیون هکتار وسعت دارد که ۸۶۰ هکتار آن را منابع ملی تشکیل می‌دهد، افزود: بر اساس مطالعات سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور تاکنون در این شهرستان ۴۰۰ هزار هکتار مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی شناسایی شده است.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان خواف با اشاره به اینکه ۴۰ درصد مساحت خواف، تحت تأثیر فرسایش بادی است که در این فضا دو کانون بحرانی فرسایش بادی با مساحت ۱۷۰ هزار هکتار شناسایی شده است، تصریح کرد: یک کانون فرسایش بادی انسان‌ساز هم در بخش معادن سنگان در شهرستان وجود دارد.

وی گفت: اگرچه خواف به عنوان پایتخت معادن سنگ‌آهن خاورمیانه مطرح است و این معادن به لحاظ صنعتی، اقتصادی و اجتماعی دارای ارزش و اهمیت هستند و در ایجاد ارزش افزوده، اشتغال و رفع بیکاری تأثیر بسیاری دارند ولی اثرات مخرب زیست محیطی هم در منطقه ایجاد می‌کنند.

کریمی افزود: یکی از این آسیب‌ها در معادن پلاسری جا به جایی و برهم زدن خاک است به ‌طوری که وقتی ساختمان خاک از بین می‌رود و از سویی وقتی این برهم زدگی ایجاد شود فرسایش بادی نیز راحت‌تر انجام می‌گیرد.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خواف با اشاره به اینکه وقتی عرصه‌هایی را به صورت پلاسری برداشت کنیم پوشش گیاهی مراتع نیز از بین می‌رود و موجب تشدید فرسایش می‌شود، خاطرنشان کرد: در برخی از نقاط، آبی که معادن استفاده می‌کنند زیرزمینی بوده و این پائین رفتن سفره‌های زیرزمینی موجب تشدید فرسایش و از بین رفتن پوشش گیاهی می‌شود.

وی اظهار کرد: تاکنون در راستای احیاء مراتع، اقداماتی از سوی معادن انجام شده به طوری که مشارکت در طرح کاشت یک میلیارد درخت از آن جمله بوده است همچنین از سال گذشته تفاهم‌نامه‌هایی بین معادن و منابع طبیعی منعقد شده که در راستای آن تاکنون ۱۲۰۰ هکتار از عرصه‌های تخریب شده معدنی بازسازی، بوته کاری و نهال‌کاری شده‌اند.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خواف همچنین در خصوص طرح‌های مطالعاتی انجام شده در شهرستان گفت: با توجه به اعتبارات ملی و استانی که به صورت سالیانه تخصیص داده می‌شود یکسری اقدامات پیش‌بینی شده انجام می‌گیرد.

وی بابیان اینکه مطالعات صورت گرفته بر اساس پیمایش‌های انجام شده و تحقیقات میدانی و کتابخانه‌ای و استفاده از سیستم GIS تهیه شده است، افزود: مناطق تحت تأثیر به سه منطقه برداشت، حمل و رسوب‌گذاری تقسیم شده‌اند. همچنین کانون‌های بحرانی فرسایش بادی شهرستان خواف در سه سطح، شدت زیاد، متوسط و کم طبقه‌بندی شده است.

کریمی یادآور شد: کانون بحرانی فرسایش بادی بر اساس شاخص‌هایی ازجمله قرار گرفتن نقاط جمعیتی روستایی و شهری، راه‌های ارتباطی، اراضی کشاورزی، ریل و راه‌آهن، منابع زیست محیطی، تأسیسات مهم و … انتخاب شده است.

وی در پاسخ به این سؤال که تهیه اطلس خاک در راستای برنامه‌های آمایش سرزمینی تا چه اندازه برای منطقه حائز اهمیت است؟ گفت: هر کار علمی که با بررسی همه موارد و در نظر گرفتن جوانب امر انجام شود، موفق بوده و این موضوع نیاز ضروری منطقه است.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خواف بیان کرد: در واقع با تهیه اطلس خاک، برنامه آمایش سرزمینی در حوزه خاک با ریسک کمتری پیش می‌رود و نتایج آن در بلندمدت به عنوان پشتوانه کار علمی، به حفظ بستر خاک کمک می‌کند.

عوامل محیطی و انسانی گسترش بیابان

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خواف در ادامه به تأثیر توسعه بیابان بر زندگی مردم منطقه اشاره کرد و گفت: اکثر ساکنین مناطق بیابانی درگیر توسعه بیابان هستند و در واقع پدیده گرد و غبار که از پیامدهای بیابانی شدن سرزمین است، زندگی کل ساکنین را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

کریمی خاطرنشان کرد: هرچند مردم همه مناطق تحت تأثیر بیابان‌زایی قرار دارند ولی در برخی مناطق جمعیتی مانند بخش سنگان و جلگه زوزن شهرستان خواف این تأثیر بیشتر دیده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه تمامی افراد شهرستان تحت تأثیر پدیده فرسایش بادی ناشی از توسعه بیابان هستند، اظهار کرد: در مجموع تمامی شهرستان ۱۸۰ هزارنفری خواف تحت تأثیر پدیده فرسایش بادی ناشی از توسعه بیابان قرا دارد که در دو بخش سنگان و جلگه زوزن با ۵۰ تا ۶۰ هزار نفر بیشتر تحت تأثیر فرسایش بادی هستند.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خواف همچنین به مهم‌ترین عوامل گسترش بیابان در منطقه اشاره کرد و گفت: بیابان‌زایی به مفهوم تخریب سرزمین یا کاهش توان تولید بیولوژیک اراضی در مناطق خشک، نیمه‌خشک و خشک نیمه مرطوب تحت تأثیر دودسته عوامل محیطی و انسانی است که در بین عوامل محیطی، عامل اقلیمی با پارامترهایی همچون زمان و میزان نامناسب بارندگی، تبخیر بالا، فراوانی و سرعت نسبتاً زیاد باد، دوره برگشت کوتاه و استمرار خشکسالی‌ها، گستردگی مناطق با اقلیم خشک و فراخشک و… و عامل زمین‌شناسی با پارامترهایی مثل وجود سازندهای شور، قلیائی، تبخیری و حساس به فرسایش و همچنین بلایای طبیعی همچون لغزش و رانش زمین و سیل از مهم‌ترین عوامل محیطی بیابان‌زا محسوب می‌شوند.

وی با اشاره به اینکه عوامل انسانی در گسترش بیابان از عوامل محیطی مهم‎تر است، یادآور شد: بهره‌برداری بیش از حد از سفره‌های آب زیرزمینی و بیلان منفی آب دشت‌ها و در نتیجه افت سطح سفره و یا شور شدن آب‌های زیرزمینی، آلودگی آب‌های زیرزمینی از طریق پساب‌های صنعتی، شهری و کشاورزی (ناشی از مصرف بی‌رویه کود، سموم آفت‌کش و علف‌کش و…)، شیوه‌های نامناسب آبیاری، آیش بلندمدت اراضی زراعی حساس به فرسایش، شخم در جهت شیب، بوته کنی، تخریب و تبدیل غیراصولی کاربری جنگل‌ها و مراتع، عدم تعادل بین تعداد دام و ظرفیت مراتع و تخریب ناشی از برداشت غیراصولی از معادن سطحی از مهم‌ترین عوامل بیابان‌زا به شمار می‌روند.

ایجاد پوشش گیاهی، بهترین روش مقابله با بیابان‌زایی

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خواف ماندگارترین و بهترین روش مقابله با بیابان‌زایی را مبتنی بر ایجاد پوشش گیاهی دانست و گفت: علاوه بر پروژه کاشت درخت، پروژه مدیریت روان آب‌ها در شهرستان در حال انجام است که به تقویت سفره‌ها و جلوگیری از روان آب کمک می‌کند.

وی از کمبود اعتبارات به عنوان مهم‌ترین چالش شهرستان برای اجرای پروژه‌های بیابان‌زدایی نام برد و گفت: موضوعات آموزش و ترویج و فرهنگ‌سازی از اولویت خاصی برخوردار است.

کریمی با بیان اینکه هر کاری که منابع طبیعی انجام می‌دهد برای مردم و با مشارکت مردم است، اظهار کرد: اکنون ۵۰۰ نفر در شهرستان همیار طبیعت هستند.

شهرستان خواف با ۴ بخش مرکزی، سنگان، سلامه و جلگه زوزن، دارای ۶ شهر به نام‌های نشتیفان، خواف، سنگان، سده، سلامی و قاسم‌آباد با ۴ بخش و ۸ دهستان است. این شهرستان ۱۸۰ هزار نفر جمعیت دارد.

انتهای پیام